က တိ

*** ဆရာ တက္တိုး ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေကာင္းကေလးတစ္ခုပါ...***
။- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ။ " ဆိုခဲေစ၊ ၿမဲေစ" ဟူေသာ သတိေပးစကားသည္ တိုသေလာက္ ေလးနက္သည္ ။ " ကတိ " ဆိုသည္မွာအတည္ျပဳေသာစကားျဖစ္၏ ။ " စကားတို႔၏ အခ်ဳပ္သည္ ဂတိ၊ တရားတို႔၏ အခ်ဳပ္သည္ သတိ " - ဟုက်ည္းကန္ရွင္ႀကီး ေမတၱာစာတြင္ဆိုထားသည္ ။ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးေသာ စကားမ်ားစြာ တို႕ ၏ ေနာက္ဆံုး နိဂံုး ခ်ဳပ္၌ " ကတိ " ဟူေသာ သေဘာတူညီခ်က္ျဖစ္သည္။ ေဆြးေႏြးခ်က္ တို႕ သည္ ေထြျပား  ေျမာက္မ်ားေသာ စကားဟူသည့္ အဆိုတို႔ႏွင့္ စ၍ ေနာက္ဆံုး၌ အမ်ား သေဘာတူညီသည့္ အခ်က္မ်ားအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ၾကမည္ဟု ကတိျပဳၾကသည္။
ႏိုင္ငံ အခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံမႈမ်ား၌ ျဖစ္ေစ၊ ေဆြးေႏြးညွိႏႈင္းမႈ မ်ား၌ ျဖစ္ေစ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားျဖင့္ နိဂံုး ခ်ဳပ္ၾကသည္။ ယင္းသို႔ သေဘာတူညီခ်က္ရမွသာ ညွိႏႈင္းမႈ ေအာင္ျမင္သည္။ မေအာင္ျမင္ျခင္းသည္ သေဘာ တူညီမႈ မရႏိုင္ဘဲ လိပ္ခဲ တည္းလည္း ျဖစ္ေနျခင္းကို ညႊန္းသည္။ သေဘာတူညီခ်က္ တို႔ သည္ ေရွ႕လုပ္ငန္းစဥ္ အသီးသီးတို႔ ခ်မွတ္၍ ေဆာင္ရြက္ၾကမည္ ဟူေသာ ကတိ ျပဳခ်က္မ်ား ပင္ျဖစ္သည္။

ကတိ သည္ အမွန္စကားကိုညႊန္းသည္။ မွန္ကန္မႈကိုသာ ျပဳပါမည္ဟု ဆိုျခင္းသည္ပင္ ကတိ ျပဳသည္ဟူ၏ ။
စကား အလ်ဥ္းသင့္သည့္ အေလွ်ာက္ အဂၤလိပ္ ေ၀ါဟာရ ႏွစ္လံုး၏ အဓိပၹါယ္ ဆက္စပ္မႈကို ေဖာ္ျပပါရေစ ။ ယင္းသို႔ေသာ ဆက္စပ္မႈမ်ိဳးသည္ စိတ္၀င္စားဖြယ္ျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္စာကိုေလ့လာလိုေသာ ၀ါသနာရွင္ တို႕အား သိၿပီးလွ်င္လည္း ထပ္မံ၍ သိေစရန္၊ မသိေသးလွ်င္ သိေစရန္ ေစတနာျဖင့္ စကားခ်ပ္ တစ္ခု အျဖစ္ ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ " ကတိ " သည္ အဂၤလိပ္ ေ၀ါဟာရ Promise ႏွင့္ အဓိပၹါယ္တူသည္။ သေဘာထားျခင္း မညီညြတ္ေသးသည့္အခါ တစ္ဖက္ႏွင့္ တစ္ဖက္ မွ်တ,ေသာ အေပးအယူ လုပ္ျခင္းျဖင့္ သေဘာတူညီမႈ ရႏိုင္ေပသည္။ ယင္းသို႔ ျပဳေသာ ဖ်န္ေျဖမႈကို အဂၤလိပ္လို Compromise ဟုေခၚသည္။ ယင္းေ၀ါဟာရကို ပုဒ္လိုင္းခြဲလိုက္ပါမူ Com = "အတူတကြ" " ဆံုဆည္းရာ" + Promise = "က တိ "။ Compromise သည္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ပါမည္ဟူေသာ ေျပာၾကားခ်က္ ( ကတိ ) ႏွစ္ခု ဆံုဆည္းမႈျဖစ္ သည္။ အေပး အယူျပဳ၍ ႏွစ္ဖက္မွ်ေစရန္ အျပန္အလွန္ ဂတိျပဳရင္းျဖင့္ ပဋိပကၡ မႈ ျပႆနာ တစ္ရပ္ ေျပ လည္ျခင္းကို ဆိုလိုသည္။
" မင္း မွာ သ စၥာ" " လူ မွာ က တိ " ဟု အဆိုရွိသည္။ ကတိႏွင့္ သစၥာတို႔၌ တူညီေသာ အဓိပၹါယ္ ရွိေၾကာင္း  ေဖာ္ညႊန္းသည္။ ကတိျပဳသည္ဟု ဆိုရာ၌ အမွန္ ေဆာင္ရြက္ပါမည္ဟူေသာ သေဘာ တူခ်က္ ကို ေဖာ္ျပေပသည္။ သစၥာ ဟူသည္ အမွန္စကား၊ အမွန္တရား ဟူ၍ ပင္ ။ "သမုတိသစၥာ" သည္ အျပင္ အမွန္တရားျဖစ္သည္။ "ပရမတၳသစၥာ" သည္အတြင္း အမွန္တရားျဖစ္သည္။ ေလာကီေရးရာ၌ သမုတိ သစၥာ ဟူေသာ အမ်ားသေဘာတူ လက္ခံ၍ ၊ သစၥာဟူ၍ ေခၚေ၀ၚသမုတ္သည့္ အမွန္တရား သည္ ေလာက ကို လႊမ္းမိုးသည္။ ထို အမွန္တရားျဖင့္ပင္ လူမႈေရးရာ အျဖာျဖာကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ေပးေပသည္။ ပရမတၳသစၥာ မွာမူ သခၤါရ ေလာကကို လြန္ေျမာက္၍ ေဖာက္ျပန္ ေျပာင္းလဲျခင္းမရွိ၊ အၿမဲတည္ေနေသာ အမွန္တရားျဖစ္ေပသည္။
" သစၥာတရားသည္ အၿမဲတည္ေနရမည္ " - ဟူေသာ စကားရပ္၏ အဓိပၹါယ္သည္ အမွန္တရား ဟူေသာ ေလာက၌ျဖစ္ေစ၊ ေလာကုတၱရာ၌ပင္ အၿမဲတည္ေနသည္ဟူ၍ ျဖစ္၏ ။ သမုတိသစၥာ သည္ ေလာကီေရးရာတို႔၌ လိုအပ္ေသာပစၥည္း ျဖစ္သည္။ ေလာက၌ အမွားကို အမွန္ လႊမ္းရမည္။ သို႔မွသာလွ်င္ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာေသာ ေလာက ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ အမွန္ျပဳပါမည္၊ ေကာင္း စြာေဆာင္ ရြက္ပါမည္၊ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစရန္ေဆာင္ရြက္ပါမည္...ဟူေသာ အဆိုတို႔သည္ " က တိ " ပင္ျဖစ္၏။ ယင္းသို႔ ၀န္ခံမႈကို ျပဳရာ၌ မွန္ကန္ေသာ ေစတနာရွိရေပမည္။ ေစတနာမမွန္ဘဲ လွည့္ဖ်ားလိုေသာ သေဘာကို စကားတို႔ျဖင့္ သို၀ွက္ကာ ကတိကို ေပါ့တန္ လြယ္ကူစြာေပးျခင္းသည္ ကတိ ဟူေသာ အမွန္တရားကို ညႊန္းေသာစကားကို အလြဲသံုးရာ က်သည္။ ကတိ ေပးခံရသူတစ္ဦးျဖစ္ေစ၊ အမ်ားျဖစ္ေစ တို႔ကို ေစာ္ကားရာ က်သည္။ ယင္းသို႔ ကတိ ကိုလြယ္လြယ္ေပး၍ မိမိ၏ လိုအင္ကို ျဖည့္တင္းသူသည္ သူယုတ္ ျဖစ္ေခ်သည္။ လြယ္လြယ္ေပးေသာ ကတိကို လြယ္လြယ္ပင္ေမ့ပစ္လိုက္ေသာ အက်င့္သည္ လူမ်ားစြာ၌ ရွိ၏။ လူလိမ္ လူေကာက္တို႔၏ အက်င့္ျဖစ္သည္။ ယင္း အက်င့္ရွိသူ၌ သိကၡာ သမာဓိ မရွိေခ် ။ စာရိတၱ ပ်က္ျပား၍ အျမင္အားျဖင့္ ႀကီးျမင့္ေစကာမူ အလြန္ အဆင့္နိမ့္ေသာသူ ျဖစ္သည္။ ကတိ မတည္သူကို ခ်စ္ခင္ေလးစားမႈ မျပဳၾကေခ် ။ စကားႀကီး စကားက်ယ္သံုး၍ ခမ္းခမ္း နားနားျပဳေသာ ကတိ မ်ိဳးကို ယံုရမွာ ခက္လွသည္။

တစ္ဖက္၌ ရွိေသာ သစၥာ သမာဓိျဖင့္ ေလးနက္စြာ စဥ္းစား ဆင္ျခင္ၿပီးမွ ေပးသင့္ေပးအပ္ေသာ ကတိကို ႑ေျႏၵ ရရ ေပးေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ မိမိေပးလိုက္ေသာ ကတိ ကို တည္ေစရန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္သည္။ ကတိတည္လွ်က္ကတိအတိုင္းျဖစ္ေျမာက္ေစရန္ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္သူသည္စရဏသူရဲေကာင္း  ျဖစ္ေပ
သည္။ ကတိေပးရာ၌ လူလိမ္ ႏွင့္ လူေျဖာင့္ ကြာျခားခ်က္သည္ လူလိမ္က ကတိ ကို လြယ္လြယ္ေပးသည္ ။ စကားႀကီး စကားက်ယ္ေျပာ၍ မက္လံုးေပးၿပီးလွ်င္ ျဖစ္ေျမာက္ေစ  ရန္ ေဆာင္ ရြက္ေပးပါမည္ ဟု ႏႈတ္ဖ်ားမွဆြတ္၍ ကတိတစ္ခုမက ေျမာက္မ်ားစြာ ေပးသည္ ။

" စကားခ်ပ္ " တစ္ခုသြင္းလိုပါသည္ ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ပထမ "သမၼတ ၀ါရွင္တန္" က ရာထူးလက္ခံပြဲ အခန္းအနား၌ သမၼတ အျဖစ္ အမွာစကားေျပာရာ...သူ႕မိန္႔ခြန္းမွာ တစ္မိနစ္ခြဲမွ်သာ ၾကာေလသည္ ။ သူ႕မိတ္ေဆြ " ေဂ်းလီႏို " ကမိန္႔ခြန္း ဘာေၾကာင့္ တိုရသနည္းဟု-ေမးရာ..၀ါရွင္တန္ က..." မုသားစကား မေျပာတတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားအဖို႔မွာ ေျပာစရာစကား မရွိလို႔..ေပါ့ " - ဟု ေျပာေလသည္ ။ ထိုျဖစ္ရပ္ကေလး၌ ေလးနက္ေသာ အဓိပၹါယ္ ပါရွိေလသည္၊ ျမန္မာတို႔ အေနျဖင့္ဆိုရလွ်င္ " စကားမ်ားရင္ မုသားပါတတ္တယ္" .. ဟူ၍ပင္ ၀ါရွင္တန္၏ အဆိုအတိုင္း စကားနည္းေသာ ႏိုင္ငံေရးသမားဟူ၍ - မွတစ္ပါး အျခားမရွိ - ဟူ၍ ဆိုရမည္သာျဖစ္သည္။ ၀ါရွင္တန္၏ အဆိုကို ျပန္လည္ သံုးသပ္ၾကည့္လိုက္လွ်င္ သမၼတ သစ္၏ ရာထူးလက္ခံပြဲ၌ ေျပာေသာ မိန္႔ခြန္းသည္ အပိုအလိုေတြ မ်ားၿပီး ဂတိေတြ ေျမာက္မ်ားစြာ မေပးဘဲ ရိုးသားစြာ ေျပာဆိုရမည္ဆိုလွ်င္ .. စကားတန္ ရွည္စရာမလိုေပ ဟူ၍ ေကာက္ခ်က္ခ်ရမည္သာျဖစ္သည္ ။

ကတိ ေပးရသည္မွာ ရိုးသားသူအဖို႔ မလြယ္ကူေပ ။ **မိမိ၌ ေစတနာထက္သန္ျခင္း ရွိေစကာမူ..မိမိေမွ်ာ္မွန္းသေလာက္ အေျခအေနက အခြင့္မေပးလွ်င္ ကတိေၾကြး တင္ရံုမွ်သာ ရွိေပမည္** ။ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနသည္လည္း အျခားေသာ အေျခ အေနမ်ားနည္းတူ အစဥ္ ေျပာင္းလဲလွ်က္ရွိကာ မေမွ်ာ္လင့္ မခန္႔မွန္းႏိုင္ခဲ့ေသာ အေျခအေနမ်ိဳး ေပၚေပါက္လာပါမူ မိမိေပးထားေသာ ဂတိအတိုင္္း ေဆာင္ရြက္မေပးႏိုင္ ျဖစ္ေခ်မည္ ။ ထိုသို႕ေသာ အရင္းခံ အေၾကာင္းတရားကို ေရွးရႈေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး အေနျဖင့္ ကတိ ကို အရမ္းေပးႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ ။ ကတိသည္ ေက်းဇူး ကဲ့သို႔ပင္ အေၾကြးတင္သည္။ ကတိအေၾကြးကို မဆပ္ႏိုင္လွ်င္ မိမိ အဖို႔ သိကၡာက် ႏိုင္ဖြယ္ရွိသည္။ ေပးမိေသာ ကတိ ကို အစြမ္းကုန္ျဖစ္ေျမာက္ေစရန္ ႀကိဳးစားရမည္ျဖစ္ရာ ေမွ်ာ္မွန္းသည္ထက္ပို၍ ခက္ခဲ နက္နဲ ေနပါမူ မိမိမွာ စကားအဖတ္တင္ရံုသာ ရွိေခ်မည္။

ႏိုင္ငံေရးသမား သည္ ရိုးသားမႈအျပည့္ရွိမွသာ ကတိတစ္ခုကို လြယ္လြယ္ျဖင့္ မေပးသင့္ေပ။ ** သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံေရးသမား အမ်ားစုမွာ ကတိေတြ ေ၀ဆာပါမွ အတိုက္အခံကို အႏိုင္ရႏိုင္ဖြယ္ ရွိသျဖင့္ ေပး၍ခ်ည္းသာ ေနရေသာေၾကာင့္ တကယ္တမ္းေတြးၾကည့္လွ်င္ သနားစရာပင္ ။ ႏိုင္ငံေရးသမား ႏွင့္ ႏိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္တို႕သည္ ကြဲျပားျခားနား၏ ။ ႏိုင္ငံ့ ေခါင္းေဆာင္သည္ ရာထူးကို အလိုမရွိဘဲ ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပည္သူတို႔ ေကာင္းစားမႈကိုသာ လိုလားသည့္ အေလွ်ာက္ ကတိေတြ မေ၀ဆာဘဲေနမည္သာ ျဖစ္ေပသည္။**

ဆရာ တက္တိုး ။

### စာေရးဆရာ တက္တိုး ၏ -"ဓမၼ အေတြး ဘ၀ အျမင္ စာစုမ်ား" -မွ ေဆာင္းပါးကို မူရင္းအတိုင္း ျပန္လည္ ေ၀ငွျခင္းျဖစ္ပါသည္ ။ ###
Credit >>တက္တိုး - အေတြးအျမင္ - ၁၉၉၆ ခုႏွစ္၊ ေမ လ ။